De stemtest rammelt.

De ombudsman van De Standaard heeft gesproken.  De debatten worden gesloten.  De Stemtest wordt niet aangepast.  Enkel partijen, die vertegenwoordigd zijn in het Vlaams Parlement en kandidaten indienen in heel Vlaanderen, zullen in de test worden opgenomen.  Geen PVDA+ dus.  Geen Piratenpartij.  Geen LDD.  Een duidelijke stellingname.  Maar is het ook een juiste stellingname? Dat durf ik te betwijfelen.

 

Bij die hele discussie moet ik telkens weer terugdenken aan die keer toen ik als bijzitter in een stembureau zonder morren mijn burgerplicht vervulde.  De zware verantwoordelijkheid, die op onze schouders rustte, werd verlicht in luchtige gesprekken met collega-bijzitters.  Jawel, er werd al eens gelachen.  Een grap, bedoeld om de ernst van de situatie te ontkrachten, het mag al eens.  Behalve die grappen en grollen waren er heel soms ook meer ernstige gesprekken.  Zo was er die ene collega-bijzitter.  Haar zoon moest voor de eerste maal gaan stemmen.  Enkele dagen vóór de eigenlijke stembusgang sprak zij hem aan.  Of hij al wist voor wie te stemmen? Hij haalde zijn schouders op.  Daarover had hij nog niet nagedacht.  Hij zou wel zien in het stemhokje.  Zijn humeur van de dag zou zijn stem bepalen.  Dit kon niet.  Verkiezingen zijn te belangrijk, dat vertelde mijn collega-bijzitter aan haar zoon.  Even nadenken over een juiste stem op een juiste partij, dat leek voor mijn collega-bijzitter een meer correcte houding.  Om hem wegwijs te maken doorheen de vele en verschillende programma’s verwees zij hem door naar de stemtest.  In de hoop dat haar zoon via die test zou komen tot een meer onderbouwde en minder geïmproviseerde stem.

 

In dat kleine verhaal schuilt het belang van de stemtest.  Die stemtest is een wegwijzer.  Aan de deelnemer geeft het een marsrichting aan.  De deelnemer is vrij mee te stappen in de hem aangegeven richting.  Aan hem is de uiteindelijke keuze.  De stemtest adviseert.  De deelnemer beslist.

 

Maar om tot een waardig en valabel advies te komen, moet die stemtest een volledigheid betrachten.  Die volledigheid lijkt mij door de stellingname van de ombudsman in het gedrang te komen.  Onvolledigheid kan en mag in deze niet getolereerd worden.  Omwille van het belang.  In die test worden kiezers geleid naar een partij.  Het weigeren van één of meerdere partijen tot de test heeft tot gevolg dat de deelnemer nooit bij één van de geweigerde partijen kan uitkomen.  In een open brief, gepubliceerd in De Morgen, werd het effect van de stemtest als bevestigend omschreven.  Het zou de kiezer bestendigen in hun keuze.  Volgens deze briefschrijvers zou het potentiële electoraat worden weggeleid naar andere partijen wanneer een partij niet in een stemtest zit.  Deze bedenking kan ik enkel onderschrijven.

 

De initiatiefnemers tot de test hebben nochtans hun redenen voor deze onvolledigheid.  De opname van alle partijen in de test zou het ontwerpen van de test al te zeer bemoeilijken.  Het zou te test al te uitgebreid maken aangezien meerdere stellingen noodzakelijk zouden zijn om enig onderscheid tussen de diverse partijen te bekomen.  Volgens de initiatiefnemers moet de test eenvoudig zijn en snel in te vullen.

 

Eenvoud en snelheid lijken mij als redenen onvoldoende te zijn.  Dat excuus moeten wij als te zwak van de hand wijzen.  Een hulpmiddel in het bepalen van het stemgedrag is te belangrijk om eenvoud en snelheid te laten primeren.  Zelfs de aangehaalde moeilijkheid in het ontwerpen kan niet aanvaard worden als verontschuldiging.  Nooit mag een universiteit een complexiteit uit de weg gaan.  Integendeel, de complexiteit van een probleem moet een universiteit omarmen als een opportuniteit.  Een uitdaging, dat moet het zijn.  Een uitdaging om te komen tot een duidelijke, volledige en goed werkende test.

 

Dat het nochtans anders kan, heeft het verleden aangetoond.  In vorige stemtests werd het PVDA ooit nog opgenomen.  Zelfs de kartelpartners N-VA en Spirit werden in vorige stemtests als afzonderlijke partijen opgenomen.  Golden toen andere regels? Was alles toen zo veel eenvoudiger?

 

In heel deze discussie lijken mij slechts twee opties mogelijk: ofwel een test, waarin alle partijen opgenomen worden, ofwel helemaal geen test.  Duidelijker kan ik het niet stellen.