Front. Gezien in NTG.

Terwijl de Kamercommissie Defensie en Buitenlandse Zaken woensdag het licht op groen zette om F-16’s in te zetten tegen het IS in Irak, ging ik diezelfde avond naar de theatervoorstelling Front in het Gentse NTG.  Terwijl ministers en politici zichzelf op de borst klopten dat dit de enige en juiste beslissing was, keek ik vanuit mijn comfortabele zitje terug naar de Eerste Wereldoorlog.  Naar die Groote Oorlog.

 

Woensdagavond stond ik in de IJzervlakte.  In die vlakte waar de loopgraven van de strijdende partijen elkaar passeerden op soms slechts enkele meters.  Ik vatte post in de loopgraven.  Ik schuilde in de bunkers.  Ik dwaalde doorheen het Niemandsland.  Ik ging langs bij de achterblijvers.  Als een geest stond ik bij en naast die vele personages.  Onmachtig om in te grijpen.  Onmachtig om ook maar enigszins te helpen.

 

Wat ik zag was waanzin.  Want dat is wat oorlog is.  Oorlog is volstrekte waanzin.  Dat zag ik woensdagavond.  Ik zag bange jongens.  Zowel aan de zijde van de geallieerden als aan de zijde van de Duitsers.  Helden bestaan niet.  Heldenverhalen worden ons aangepraat.  In werkelijkheid sidderen en beven die soldaten.  Zij strijden.  Niet met de overtuiging de vijand te doden.  Wel met de vaste wil zichzelf te verdedigen.  Zij schieten om zichzelf in leven te houden.  Puur lijfsbehoud is wat hen drijft.  Zij denken niet aan winnen.  Zij denken niet aan verliezen.  Terwijl zij ineen duiken bij de opeenvolgende granaatinslagen, denken zij niet aan trouw aan het Vaderland.  Terwijl zij vooruit stormen en vastlopen op dodelijk mitrailleurvuur, denken zij niet aan de eer van het Vaderland.  Zij denken enkel aan overleven.  Zij hopen niet meer.  Zij geloven niet meer.  Dat hebben zij opgegeven.  De volgende dag bestaat niet.  Enkel het moment, waarin zij staan, bestaat.  Toeval, dat is het enige waarin zij geloven.  Want toeval bepaalt welke richting de kogel uitgaat.  Toeval bepaalt wie wordt neergemaaid.  Wie wordt geslachtofferd.  Toeval wikt en beschikt.  Geen enkel verweer is mogelijk.

 

Troost? Nauwelijks of niet.  Troost zoeken zij bij strijdmakkers.  Want zij zijn tot elkaar veroordeeld.  Veroordeeld tot hetzelfde lot.  Troost zoeken zij in brieven.  In dromen.  Goed wetende dat die dromen gevaarlijk zijn want bij het realiseren van die dromen kunnen zware vraagtekens geplaatst worden ten gevolge van de omstandigheden.  Troost zoeken zij bij hoertjes.  Achter het front vallen zij in betaalde armen van begrip.  De wereld aan het front, een hel.  Zo kan en wil ik het heel kort samenvatten.

 

De toonzetting is sober.  De acteurs getuigen.  Zij spelen niet.  Of nauwelijks.  De acteurs citeren.  Uit de romans Im Westen nichts Neues en Le Feu.  Voor hun woorden graven zij in correspondentie.  Van en met het thuisfront.  Zij vallen terug op krantenknipsels.  Uit al die bronnen halen zij hun woorden.  Simpele woorden.  Niks verhullende woorden.  Om zo het contrast met de rauwe werkelijkheid nog extra te benadrukken.  Die woorden gooien u de werkelijkheid koud in het gezicht.  Als harde vuistslagen komen zij aan.

 

Maar het zijn niet enkel de woorden, die de vervreemding in de hand werken.  Er is ook de muziek.  Als een soundtrack bij het frontgeweld.  Niet melodieus.  Wel chaotisch neurotisch.  Geen vrolijke deuntjes.  Wel harde donderslagen.  Als begeleiding bij het geweervuur.  Bij het kanongebulder.  Er zijn die vreemde danspasjes.  Er zijn die foto’s.  Er zijn die bewegende beelden.  Er is die constante mist op de achtergrond.  Als dreiging drijft die nevel over het slagveld.  Stilte kan benauwend werken.  Want vaak is het de aanloop naar de volgende stormloop.  De volgende aanval.  Die stille nevel is bedreigend.  Geen uitnodiging om even achterover te leunen.  Constante alertheid, dat wordt gevraagd.  Geëist.

 

Front vertelt het verhaal van de soldaat aan het front.  Als uitgangspunt wordt de Eerste Wereldoorlog genomen.  Maar het gaat ruimer.  Het doet ons stilstaan bij oorlog.  Bij alle oorlogen.  Gevochten en nog te vechten oorlogen.  Op die manier wordt het een pamflet.  Een pacifistisch pamflet.  Een oproep tegen oorlog.

 

Woensdag keurde de Kamercommissie het zenden van F-16’s naar Irak goed.  Heel even weet ik het niet meer.  Na Front twijfel ik.  Is oorlog de oplossing? Tijdelijk misschien wel.  Maar op de lange termijn.  Ik weet het niet.  Regeringen winnen.  Regeringen verliezen.  Maar het is altijd de soldaat, die verliest.  Bij beide partijen.

 

Front schudt u wakker.  Schudt mij wakker.  Dit is een voorstelling, die moet gezien worden.  Ga dat zien, dat is mijn besluit.

Link:
Trailer Front – NTG.