Uitgelezen: Amerikanen lopen niet. Brief aan Arjen Van Veelen.

Beste Arjen,

 

De Amerikaanse droom.  Ik moet eerlijk zijn tegenover u.  Lange tijd geloofde ik in die droom.  In dat blinde geloof werd ik behoorlijk gestuurd door Hollywood.  De filmindustrie maakte alles anders.  In mijn hoofd was alles mooier, beter, groter, … Om de woorden van een Vlaams charmezanger te gebruiken, alles was geweldig in Amerika.  Dat land was het land van de superlatieven.  Niks kon hieraan afbreuk doen.  De droom bleef intact.

 

Maar er zijn niet enkel Vlaamse charmezangers.  Er zijn ook Nederlandse popzangers.  Eén van die zangers wist mij een tijdje terug toe te zingen dat de meeste dromen bedrog zijn.  Ik weet niet waarop hij die bewering baseerde, maar voor Amerika bleek die stelling op te gaan.  Toch voor mij.  Ik had het boek gelezen van Björn Soenens.  Amerika, een biografie van dromen en bedrog.  Dat boek opende mij de ogen.  De Amerikaanse droom begon barsten te vertonen.  Amerika bleek dan toch veraf te staan van de perfectie.

 

Ik moest echter denken aan een wijze raad van mijn vader.  Ooit vertelde hij mij dat het verkeerd is zich een oordeel te vormen op basis van slechts één informatiebron.  Dat is te magertjes.  Beter is het even rond te kijken.  Beter is het uw oor te luisteren te leggen bij meerdere opiniemakers.  Bij meerdere bronnen.  Pas zo kan een opinie opgebouwd worden op een stevig fundament.  Pas zo kan een opinie overeind blijven bij stormweer.  Björn Soenens was dus onvoldoende om een land zwaar te buizen.  Die eenzijdige bron moest aangevuld worden.  Toen kwam u in beeld.  U schreef een boek.  Amerikanen lopen niet, leven in het hart van de VS.  Dat boek moest ik lezen.  Dat boek wilde ik lezen.  Om zo die wijze raad van mijn vader in te vullen.

 

U vertrok naar St. Louis.  U volgde uw vrouw.  Zij is microbioloog en trok voor haar promotieonderzoek naar de Verenigde Staten.  U zou intussen een roman schrijven over Alexander de Grote.  Het zou uw magnum opus worden.  Dat doel stelde u zich vóór vertrek.  Een leven heeft nood aan doelen.  Daaraan is niks verkeerd.  Toch draaide het anders uit.  Alexander de Grote bleef in de kast.  In de lade.  U leerde Amerika kennen.  Dat land werd het onderwerp van uw nieuwste boek.

 

U trok naar St. Louis.  Een stad dat u onbekend was.  Dat onbekende had u genoopt tot enige voorbereiding.  Slechts een heel minieme voorbereiding.  U had even gekeken op Google Streetview waar u zou terechtkomen.  Die snelle inspectieronde had u gerustgesteld.  U had een rustige straat gezien.  U had winkeltjes gezien.  Bovendien geloofde ook u nog in die Amerikaanse droom.  Met dank aan Hollywood.  Eens ter plaatse ontwaakte u al snel uit die droom.  Eens ter plaatse stelde u vast dat u was gearriveerd in één van de meest gesegregeerde steden van Amerika.  In de gewelddadigste stad.  Jawel, u was thuisgekomen in de moordhoofdstad van de Verenigde Staten.

 

Dat zou kunnen volstaan om een mens binnen te houden.  Een mens met liefde voor het leven en zin in datzelfde leven neemt geen risico’s.  Die natuurlijke roep om lijfsbehoud zet u evenwel aan de kant.  U opent uw voordeur.  U trekt op onderzoek.  In de onmiddellijke buurt.  In de stad.  In de staat.  Want u wil begrijpen.  Om tot dat noodzakelijke begrip te komen, analyseert u.  U onderzoekt.  In de hoop op verklaringen en antwoorden legt u de Amerikaanse maatschappij onder de loep.  Een vivisectie van diezelfde maatschappij volgt.  De hele maatschappij wordt ondersteboven gekeerd.  Ik was getuige van die zoektocht.  Van dat graven en wroeten.

 

U vertelt het verhaal van de white flight.  Hoe de zwarten naar de stad trekken en hoe de witten uit de stad wegtrekken.  U vertelt over de segregatie van stadswijken.  Hoe sloppenwijken naast gated communities bestaan.  U vertelt over armoede.  Hoe meer dan de helft van de Amerikaanse bevolking een onverwachte uitgave van vierhonderd dollar niet kan opbrengen.  U vertelt over Driving while black.  Hoe zwarte mensen worden aangemaand voorzichtig te zijn.  U vertelt over het gevangeniswezen.  Hoe veertig procent van de Amerikaanse gevangenen zwarte mannen zijn terwijl zij slechts 6,5 procent uitmaken van de bevolking.  U vertelt over de huizenmarkt.  Hoe tot ver in de vorige eeuw zwarten van diezelfde markt werden geweerd.  U vertelt over de toestand van het onderwijs.  Hoe een bizarre financiering van de scholen een segregatie blijvend instandhoudt.  Dat alles vertelt u.

 

U toont hoe het land gefundeerd is op ongelijkheid.  Hoe diep gesegregeerd het land nog steeds is.  Hoe diep verdeeld het land is.  U ontkracht de mythe van de gelijke kansen.  U toont aan dat het fundament van onvrijheid en ongelijkheid nog steeds actueel is.  U plaatst vraagtekens bij dat koosnaampje van het land, home of the free.  Dat koosnaampje blijkt onterecht.  Meer dan onterecht.  Er blijkt een groot verschil te bestaan tussen theorie en praktijk.  Deze blijken ver uiteen te liggen.  Te ver.

 

In het verhaal van een verdeelde maatschappij kan u niet voorbij aan die ene.  U moet het hebben over Donald Trump.  U tracht te begrijpen waarom mensen hun stem uitbrachten op net die persoon.  In het zoeken naar begrip ontwijkt u die ene valkuil.  Een valkuil waarin politici al te snel trappen.  U veroordeelt die kiezer niet.  U maakt hen niet uit voor deplorables.  Dat alles doet u niet.  U stelt vast hoe mensen niet meer dromen van de toekomst maar nostalgisch terugblikken.  U ziet hoe Trump die mensen hoop , trots en zondebokken gaf.  Misschien een te gemakkelijke verklaring maar wat moet een mens doen als bedrijven wegtrekken naar het buitenland.  Als kleine bedrijven verdwijnen.  Als de overheid bezuinigt en zich terugtrekt.  U toont aan hoe dit geen toeval is maar het gevolg van een welgekozen en weldoordacht beleid.  U beseft dat Trump zelf niet het eigenlijke probleem is.  Om alles ten goede te keren zullen de krachten die Trump hebben voortgebracht moeten gestuit worden.  De economische en sociale krachten.  Heel misschien is dat deel van uw verhaal nog het meest beangstigend.  Het besef dat Trump heel misschien geen toevalstreffer is.

 

De Amerikaanse droom bestaat niet meer.  Toch niet meer voor het overgrote deel.  Amerika lijkt niet langer home of the free.  Wel het land van the happy few.  Dat hebt u aangetoond via uw verhaal.  Via het verhaal van Tony.  Van Kenneth.  Van Chuck.  Van Austin.  Het leek alsof u mij uitnodigde bij u thuis.  Alsof wij samen op stap gingen.  Alsof u mij meenam bij uw vrienden.  Uw vrienden werden mijn vrienden.  Uw Amerika werd mijn Amerika.  Wat ik las in het boek van Björn Soenens, las ik in uw boek.  Anders verteld maar eenzelfde verhaal.  Amerika lijkt verder weg dan ooit.

 

Beste Arjen.  Ik wil u danken voor dit verhelderende en tegelijk onthullende boek.  Een boek dat niet enkel vragen stelt maar ook antwoorden tracht te geven. Voor die scherpe analyses wil ik u uitermate danken.  Die analyses hebben mij geleerd dat het niet volstaat te schreeuwen op Trump.  Die analyses hebben mij juist aangetoond dat wij voorbij Trump moeten kijken en aan het werk moeten.  Een update van het land lijkt meer dan nodig.  Dat hebt u mij aangetoond.  Alweer dank daarvoor.

 

Met vriendelijke groeten.