Uitgelezen: Angel. Brief aan Filip Rogiers.

Beste Filip,

 

Ik had een verhaal verwacht over de liefde.  Over een nieuwe, verse liefde.  Over een grote liefde.  Een Canadese soldaat, Nathan, is gelegerd in Frankrijk.  Hij moet het vrije Westen verdedigen tegen het dreigende communistische gevaar.  De Koude Oorlog, u kent het nog wel.  Zijn grote liefde, Margret, wordt overgevlogen.  Soldaten moeten rustig gehouden worden.  Hebben verstrooiing nodig.  Afleiding.  Liefde kan dan een oplossing zijn.  Beiden kijken uit naar de hereniging.  Man en vrouw willen samen zijn.  Maar al snel gaat het fout.  Margret is zwanger maar verliest kort na de landing in Frankrijk de baby.  Zij keert kinderloos terug naar Canada.  Hij blijft achter in Frankrijk.  Dit wordt geen liefdesverhaal.  Een ander verhaal wordt verteld.

 

Het verhaal van de liefde dooft uit.  Het verhaal van de leegte treedt in de plaats.  Het verlies van een kind drijft uiteen.  Stilte wordt de enige communicatie.  Elk gaat zijn eigen weg.  Naast elkaar leven, dat wordt het.  Nathan meent dat een troosteres oplossing kan brengen.  In die mate zelfs dat hij gelooft dat hij via overspel een zoektocht naar zichzelf kan beginnen.  In de ander zichzelf vinden.  Want hij lijkt zichzelf kwijt te zijn.  Hij hoopt zo gereinigd terug te keren.  Het klinkt mooi.  Heel misschien naïef.  De laatste strohalm, daaraan klampt Nathan zich vast.  Een oplossing brengt het niet.  Margret verdwijnt via de achterdeur.  Emilie stapt binnen via de voordeur.  Nathan en Emilie worden een koppel.  Krijgen een zoon, Alain.

 

De vader vertelt zijn verhaal.  De zoon vertelt zijn verhaal.  De vader wil verklaren.  De zoon wil begrijpen.  Verschillende verhalen krijgen wij te lezen.  Verschillende visies krijgen wij te horen.  Die verschillen onthullen één iets.  Vader en zoon leven samen in een gespannen verhouding.  Beste vrienden zullen het niet worden.  Moeder wordt in de rol van masseuse gedwongen.  Zij moet de spanningen wegmasseren.  Heel misschien komen die spanningen voort uit het feit dat vader zijn zoon wil weghouden van zijn verleden.  Hij wil zijn zoon weghouden van bepaalde plaatsen.  Omdat die plaatsen zouden kunnen onthullen.  Bepaalde zones worden zo no-go-zones voor de zoon.

 

Verbieden helpt niet.  Integendeel.  Het maakt nieuwsgierig.  Verboden zones worden dan toch betreden.  Het onderzoek begint in eigen dorp.  In eigen land.  In het buitenland.  Plots dringt de wereld het verhaal binnen.  De wereldpolitiek.  Het verhaal wordt ruimer.  Jawel, ik meen een boodschap te moeten lezen in uw boek.  

 

In uw boek lezen wij een blind geloof in de vooruitgang.  Vooruitgang was in die dagen de nieuwe religie.  Atoomenergie en chemie waren toen de gouden kalveren.  Beide werden vurig aanbeden maar nauwelijks begrepen.  Ruimte voor kritiek was er niet.  Noodzaak aan kritisch onderzoek was er niet.  De nieuwe religie mocht niet in twijfel getrokken worden.  Als het dan al eens verkeerd liep, werden de rangen gesloten.  De overheid wist wat goed was.  De overheid wees de richting aan.  Iedereen diende te volgen.  Jawel, de tijden zijn veranderd.  Toen was het anders.  De burgers werden onwetend gehouden.  Wat niet weet, niet deert.  Een verfoeilijke gedachte.  Het ongebreidelde geloof in het technisch kunnen loopt zware deuken op.  Maar iedereen zwijgt.  Mondjes dicht, graag.

 

Niet enkel wordt er nagedacht over de rol van de overheid.  Net zozeer wordt er nagedacht over de rol van de politie.  Over de rol van de pers.  Over de rol van de politiek.  Over de rol van de industrie.  Over de rol van verzet.  Er wordt nagedacht over veiligheid.  Over onveiligheid.  Jawel, Nathan, Margret, Emilie en Alain voeren ons de grote wereld binnen.

 

Namen sijpelen het verhaal binnen.  Niet de minste namen.  Grote namen.  Gekende namen.  Jacques Chirac.  Lionel Jospin.  Vladimir Poetin.  Viktor Orban.  Jean-Marie Le Pen.  De wereld wordt kritisch bekeken.  In uw boek schrijft u hoe angst het kiertje is waarlangs machthebbers zich toegang trachten te verschaffen tot de mensen.  Tot wie zij zijn.  De bezetting van het geheugen zou zo veel machtiger zijn dan tanks.  U bent bezorgd.  Die bezorgdheid uit u.  In uw boek.  Ik lees uw politieke engagement.  Maar net zozeer lees ik uw sociale engagement.  U schrijft over de Gaume.  U schrijft hoe die streek ontvolkt.  Hoe die streek verwaarloost.  Le Nord est mort, zo schrijft u het.  U hebt het over de vierde wereld.  Hoe die vaak heel zichtbaar is.  Maar net zo vaak heel onzichtbaar.  U schrijft over mensen.  Over vergeten mensen.  Vergeten (of verguisd) door de politiek.  Vergeten door de pers.  Jawel, de pers schrijft over deze mensen.  In uitgebreide analyses.  Maar bijna nooit laat de pers deze mensen aan het woord.

 

Ik dacht een boek te lezen over de liefde.  Dat is het geworden.  Gedeeltelijk.  Ik heb gelezen wat liefde doet met mensen.  Liefde kan mooi zijn.  Soms kan diezelfde liefde verwoestend zijn.  Dat heb ik gezien.  Dat heb ik gelezen.  Op persoonlijk vlak mag ik de liefde als zaligmakend ervaren.  Zo is het evenwel niet altijd.  Ik wist het wel.  Hiervan was ik mij bewust.  Toch herinnert u mij toch nog eens aan die destructieve kracht.  Het doet mij beseffen hoe bevoorrecht ik ben.  Niet enkel schrijft u over de liefde.  U doet meer.  U laat de lezer nadenken over de wereld.  Over wat er in die wereld gebeurt.  U stelt vragen.  Terechte vragen.  Kritisch schrijft u over de vrije markt.  Over de politiek.  Neen, uw boek is geen politiek pamflet.  Dat zou onrecht doen aan Nathan.  Aan Margret.  Aan Emilie.  Aan Alain.  Zij spelen geen bijrolletje.  Zij dragen uw verhaal.  Een verhaal dat hen door omstandigheden confronteert met de thema’s uit die dagen.  Die thema’s gaat u niet uit de weg.  Integendeel.  U integreert deze in het verhaal.  De Grote Geschiedenis wordt onderdeel van uw verhaal.

 

Beste Filip.  U hebt mij meegenomen op een grote reis.  Een grote reis doorheen de tijd.  Ik heb herkend.  Ik heb verbindingen gelegd.  Ik heb links gevonden tussen verleden en heden.  Die reis heb ik ondernomen vanuit mijn zetel.  Niet met de wagen.  Niet met het vliegtuig.  Wel met uw boek.  Uw boek nam mij mee.  Nam mij mee langs landen.  Langs steden.  Nam mij mee langs historische momenten.  Voor die reis, waarbij ik terugblikte en vooruit keek, wil ik u danken.  U dwong mij na te denken.  U dwong mij tot stellingname.  Toch deed u niet enkel dat.  Bovenal deed u mij genieten.  U schonk mij het ware leesplezier.  Lezen en nadenken, dat lijkt mij toch de ideale combinatie.

 

En oh ja.  Nog heel even dit.  Terwijl ik deze brief zit uit te tikken, luister ik naar Jean Ferrat.  Die was mij voordien onbekend.  U liet mij kennismaken met deze Franse zanger.  Ook voor deze heerlijke ontdekking wil ik u danken.  Ik luister.  Ik geniet.

 

Met vriendelijke groeten.